រដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោន៖ ក្រុងប៉េកាំង ព្រមានកាន់តែខ្លាំងឡើង ដល់លោកស្រី ប្រធានសភាសហរដ្ឋអាមរិក ខណៈលោកស្រីកំពុងតែធ្វើដំណើរមកបំពេញទស្សនកិច្ច នៅតាមបណ្ដាប្រទេសជាច្រើន នៅក្នុងតំបន់អាស៊ី ហើយការវិវឌ្ឍស្ថានការណ៍នយោបាយពិភពលោក នាបច្ចុប្បន្ន រវាងក្រុងប៉េកាំង និង ក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន កាន់តែតានតឹងឡើង។
សារព័ត៌មាន Al Jazeera បានចេញផ្សាយ កាលពីព្រឹក ថ្ងៃអង្គារ ទី២ ខែសីហា ថា ចិនបានអះអាងថា យោធារបស់ខ្លួន នឹងមិន «អង្គុយនៅស្ងៀមនោះទេ» ប្រសិនបើប្រធានសភាតំណាងរាស្ត្រអាមេរិក លោកស្រី Nancy Pelosi ទៅបំពេញទស្សនា នៅលើកោះតៃវ៉ាន់ ដែលជាកោះគ្រប់គ្រងដោយខ្លួនឯង ហើយត្រូវបានទាមទារដោយក្រុងប៉េកាំង។
សេតវិមានរបស់ប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមរិក បានព្រមានថា ចិនអាចនឹងឆ្លើយតបទៅនឹងដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោកស្រី ណានស៊ី ផែឡូស៊ី (Nancy Pelosi) ប្រធានសភាដ៏មានឥទ្ធិពលរបស់សហរដ្ឋអាមរិក ធ្វើដំណើរទៅកាន់កោះតៃវ៉ាន់ ជាមួយនឹងការបង្កហេតុខាងយោធា។
លោក ចន ឃើរប៊ី (John Kirby) អ្នកនាំពាក្យ ក្រុមប្រឹក្សាសន្ដិសុខជាតិសហរដ្ឋអាមេរិក បានអះអាងថា ការបង្កហេតុខាងយោធានេះ អាចរាប់បញ្ចូលទាំងការបាញ់មីស៊ីលជាច្រើនគ្រាប់ នៅជិតកោះតៃវ៉ាន ឬក៏សកម្មភាពយោធាទ្រង់ទ្រាយធំ តាមផ្លូវអាកាស ឬផ្លូវទឹក។
បណ្ដញផ្សព្វផ្សាយរបស់តៃវ៉ាន់ និង សហរដ្ឋអាមេរិក បានផ្សាយថា លោកស្រី Pelosi ប្រធានសភាសហរដ្ឋអាមេរិក កំពុងតែធ្វើដំណើរ មកបំពេញទស្សនកិច្ច នៅក្នុងទ្វីបអាស៊ី។ លោកស្រឹមានគោលបំណង ទៅកាន់ទីក្រុងតៃប៉ិ (Taipei) ។ ប៉ុន្ដែទោះជាយ៉ាងណា រដ្ឋាភិបាលក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន មិនបានបញ្ជាក់ ជុំវិញដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោកស្រី ទៅកាន់កោះតៃវ៉ាន់នោះឡើយ។
តៃវ៉ាន់ ជាដែនកោះមួយ គ្រប់គ្រងដោយខ្លួនឯង តាមបែបលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ខណៈក្រុងប៉េកាំង តែងតែអះអាង ជាអាណាខេត្តមួយរបស់ខ្លួន មិនអាចកាត់ផ្ដាច់ចេញពីចិនបានឡើយ។ ជាមួយនឹងដំណើរទស្សនកិច្ច ទៅកាន់តៃវ៉ាន់នោះ ចិនក៏បានព្រមាន អំពីផលវិបាកនានា អាចនឹងកើតឡើង ប្រសិនបើលោកស្រី Pelosi ធ្វើដំណើរទៅកាន់ដែនកោះមួយនេះ។
ទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មានរបស់ចក្រភពអង់គ្លេស Reuters បានរាយការណ៍ថា លោក ហ្សាង ជុន (Zhang Jun) ប្រេសិតរបស់ចិន ប្រចាំនៅអង្គការសហប្រជាជាំតិ កាលពីថ្ងៃចន្ទ បានព្រមានថា ដំណើរទស្សនកិច្ចនេះ នឹងធ្វើឲ្យខូចដល់ទំនាក់ទំនង រវាងក្រុងប៉េកាំង និង ក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន។
លោកស្រី Pelosi ជាឥស្សរជនជាន់ខ្ពស់ នៃគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ បានរិះគន់យ៉ាងចាស់ដៃទៅលើការដឹកនាំរបស់ប្រទេសចិន ដោយបានបរិហារ អំពីកំណត់សិទ្ធិមនុស្សរបស់ក្រុងប៉េកាំង។ លោកស្រី ធ្លាប់ជួបជាមួយនឹងក្រុមអ្នកប្រឆាំងគាំទ្រលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និង បានទៅទស្សនាទីលានធានអានមេន (Tiananmen) ដើម្បីរំឭកដល់ជនរងគ្រោះ ដែលត្រូវបានសម្លាប់យ៉ាងរង្គាល នៅក្នុងអំឡុងឆ្នាំ ១៩៨៩។
លោកស្រី ប្រធានសភាដ៏មានឥទ្ធិពលរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក បានចាប់ផ្ដើម ធ្វើដំណើរមកបំពេញទស្សនកិច្ច នៅក្នុងទ្វីបអាស៊ី កាលពីថ្ងៃអាទិត្យ ទី៣១ ខែកក្កដា ដោយមានគម្រោងចុះចត នៅក្នុងប្រទេសសិង្ហបុរី ម៉ាឡេស៊ី កូរ៉េខាងត្បូង និង ជប៉ុន។ លោកស្រី ប្រធានសភា កាលពីអំឡុងខែមេសា ធ្លាប់មានគម្រោង ទៅបំពេញទស្សនកិច្ច នៅតៃវ៉ាន់ ប៉ុន្ដែគម្រោងនោះ បានលុបចោលទៅវិញ នៅនាទីចុងក្រោយ បន្ទាប់ពីលោកស្រី ត្រូវបានតេស្ដ រកឃើញវិជ្ជមាន ពីជំងឺកូវីដ-១៩។
លោកស្រី Pelosi បានបញ្ជាក់ នៅដើមខែនេះ ថា ដំណើរទស្សនកិច្ចនេះ មានសារសំខាន់ សម្រាប់យើង ដើម្បីបង្ហាញនូវកិច្ចគាំទ្រដល់តៃវ៉ាន់»។
លោក ចូ បៃដិន (Joe Biden) ប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក បានបញ្ជាក់ថា «កងទ័ពសហរដ្ឋអាមេរិក ជឿថា ការទៅបំពេញទស្សនកិច្ចរបស់លោកស្រី Pelosi ទៅកាន់តៃវ៉ាន់ មិនជាគំនិតល្អ នាពេលនេះឡើយ»។
លោក John Kirby អ្នកនាំពាក្យ សន្តិសុខជាតិរបស់សេតវិមាន បានបញ្ជាក់ កាលពីថ្ងៃចន្ទ ថា ការបង្កើននូវការគំរាមកំហែងរបស់ប្រទេសចិន អាចរួមបញ្ចូលនឹងការធ្វើឱ្យ«ការទាមទារផ្លូវច្បាប់ដ៏គួរឱ្យភ័យខ្លាច» នៅថ្ងៃខាងមុខ ជាឧទាហរណ៍ ដោយអះអាងថា ច្រកសមុទ្រតៃវ៉ាន់ មិនមែន ជាផ្លូវទឹកអន្តរជាតិ។
អ្នកនាំពាក្យរូបនេះ បានបន្ថែមថា សញ្ញាផ្សេងទៀត បង្ហាញថា ក្រុងប៉េកាំង អាចនឹងបញ្ជូនយន្ដហោះ ទៅកាន់កោះនេះ ដែលជាផ្នែកមួយ នៃការលុកលុយតាមការគ្រោងទុក ចូលទៅក្នុងដែនអាកាសរបស់តៃវ៉ាន់។ លោក Kirby បានចង្អុលបង្ហាញថា អតីតប្រធានសភា មកពីសគណបក្សសាធារណរដ្ឋ លោក ញូត ហ្គ្រីរិច (Newt Gingrich) បានទៅបំពេញទស្សនកិច្ច នៅតៃវ៉ាន់ នាឆ្នាំ១៩៩៧ ហើយសមាជិកសភាសហរដ្ឋអាមេរិកផ្សេងៗទៀត ក៏បានទៅកាន់កោះតៃវ៉ាន់ កាលពីដើមឆ្នាំនេះផងដែរ។
លោក ចន ឃើរប៊ី (John Kirby) អ្នកនាំពាក្យ ក្រុមប្រឹក្សាសន្ដិសុខជាតិសហរដ្ឋអាមេរិក បានបន្ថែមថា «គ្មានអ្វីផ្លាស់ប្តូរទេ ហើយក៏មិនមែនជារឿងល្ខោន ត្រូវនិយាយជាមួយនោះដែរ។ ករណីនេះ មិនមែនដោយគ្មានគំរូ សម្រាប់ប្រធានសភា ត្រូវទៅកោះតៃវ៉ាន់»។ ឥឡូវនេះ លោកស្រី Pelosi កំពុងតែធ្វើដំណើរ តាមយន្តហោះយោធារបស់សហរដ្ឋអាមេរិក នៅក្នុងអំឡុងពេលធ្វើដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោកស្រី មកកាន់ទ្វីបអាស៊ី។
ថ្លែងទៅកាន់អង្គការសហប្រជាជាតិ រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិក លោក អេនតូនី ប្ល៊ីនខែន (Antony Blinken) បានហៅប្រទេសចិន វាស់វែង នៅក្នុងករណីលោកស្រី Pelosi ធ្វើដំណើរទស្សនកិច្ច ទៅកាន់តៃវ៉ាន់។
លោករដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិក បានប្រាប់អ្នកយកព័ត៌មាន ក្រោយកិច្ចពិភាក្សា អំពីការមិនរីកសាយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ នៅទីក្រុងញូវយ៉ក ថា «ប្រសិនបើ លោកស្រីប្រធានសភា បានសម្រេចចិត្ត ទៅបំពេញទស្សនកិច្ច នៅតៃវ៉ាន់ ហើយចិនព្យាយាមបង្កើតវិបត្តិប្រភេទណាមួយ ឬបង្កើនភាពតានតឹង នោះ ក្រុងប៉េកាំងទាំងស្រុង នឹងជាអ្នកទទួលខុសត្រូវ។ ឥឡូវ យើងកំពុងតែតាមដានសកម្មភាពរបស់ពួកគេ នៅក្នុងព្រឹត្តិការណ៍ ដែលលោកស្រី ប្រធានសភា សម្រេចចិត្តទៅសួរសុខទុក្ខ ដើម្បីធ្វើសកម្មភាព ប្រកបដោយទំនួលខុសត្រូវ និងមិនចូលរួម នៅក្នុងការបង្កើនកម្ដៅនយោបាយណាមួយ»៕
សារព័ត៌មាន Al Jazeera បានចេញផ្សាយ កាលពីព្រឹក ថ្ងៃអង្គារ ទី២ ខែសីហា ថា ចិនបានអះអាងថា យោធារបស់ខ្លួន នឹងមិន «អង្គុយនៅស្ងៀមនោះទេ» ប្រសិនបើប្រធានសភាតំណាងរាស្ត្រអាមេរិក លោកស្រី Nancy Pelosi ទៅបំពេញទស្សនា នៅលើកោះតៃវ៉ាន់ ដែលជាកោះគ្រប់គ្រងដោយខ្លួនឯង ហើយត្រូវបានទាមទារដោយក្រុងប៉េកាំង។
សេតវិមានរបស់ប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមរិក បានព្រមានថា ចិនអាចនឹងឆ្លើយតបទៅនឹងដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោកស្រី ណានស៊ី ផែឡូស៊ី (Nancy Pelosi) ប្រធានសភាដ៏មានឥទ្ធិពលរបស់សហរដ្ឋអាមរិក ធ្វើដំណើរទៅកាន់កោះតៃវ៉ាន់ ជាមួយនឹងការបង្កហេតុខាងយោធា។
លោក ចន ឃើរប៊ី (John Kirby) អ្នកនាំពាក្យ ក្រុមប្រឹក្សាសន្ដិសុខជាតិសហរដ្ឋអាមេរិក បានអះអាងថា ការបង្កហេតុខាងយោធានេះ អាចរាប់បញ្ចូលទាំងការបាញ់មីស៊ីលជាច្រើនគ្រាប់ នៅជិតកោះតៃវ៉ាន ឬក៏សកម្មភាពយោធាទ្រង់ទ្រាយធំ តាមផ្លូវអាកាស ឬផ្លូវទឹក។
បណ្ដញផ្សព្វផ្សាយរបស់តៃវ៉ាន់ និង សហរដ្ឋអាមេរិក បានផ្សាយថា លោកស្រី Pelosi ប្រធានសភាសហរដ្ឋអាមេរិក កំពុងតែធ្វើដំណើរ មកបំពេញទស្សនកិច្ច នៅក្នុងទ្វីបអាស៊ី។ លោកស្រឹមានគោលបំណង ទៅកាន់ទីក្រុងតៃប៉ិ (Taipei) ។ ប៉ុន្ដែទោះជាយ៉ាងណា រដ្ឋាភិបាលក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន មិនបានបញ្ជាក់ ជុំវិញដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោកស្រី ទៅកាន់កោះតៃវ៉ាន់នោះឡើយ។
តៃវ៉ាន់ ជាដែនកោះមួយ គ្រប់គ្រងដោយខ្លួនឯង តាមបែបលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ខណៈក្រុងប៉េកាំង តែងតែអះអាង ជាអាណាខេត្តមួយរបស់ខ្លួន មិនអាចកាត់ផ្ដាច់ចេញពីចិនបានឡើយ។ ជាមួយនឹងដំណើរទស្សនកិច្ច ទៅកាន់តៃវ៉ាន់នោះ ចិនក៏បានព្រមាន អំពីផលវិបាកនានា អាចនឹងកើតឡើង ប្រសិនបើលោកស្រី Pelosi ធ្វើដំណើរទៅកាន់ដែនកោះមួយនេះ។
ទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មានរបស់ចក្រភពអង់គ្លេស Reuters បានរាយការណ៍ថា លោក ហ្សាង ជុន (Zhang Jun) ប្រេសិតរបស់ចិន ប្រចាំនៅអង្គការសហប្រជាជាំតិ កាលពីថ្ងៃចន្ទ បានព្រមានថា ដំណើរទស្សនកិច្ចនេះ នឹងធ្វើឲ្យខូចដល់ទំនាក់ទំនង រវាងក្រុងប៉េកាំង និង ក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន។
លោកស្រី Pelosi ជាឥស្សរជនជាន់ខ្ពស់ នៃគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ បានរិះគន់យ៉ាងចាស់ដៃទៅលើការដឹកនាំរបស់ប្រទេសចិន ដោយបានបរិហារ អំពីកំណត់សិទ្ធិមនុស្សរបស់ក្រុងប៉េកាំង។ លោកស្រី ធ្លាប់ជួបជាមួយនឹងក្រុមអ្នកប្រឆាំងគាំទ្រលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និង បានទៅទស្សនាទីលានធានអានមេន (Tiananmen) ដើម្បីរំឭកដល់ជនរងគ្រោះ ដែលត្រូវបានសម្លាប់យ៉ាងរង្គាល នៅក្នុងអំឡុងឆ្នាំ ១៩៨៩។
លោកស្រី ប្រធានសភាដ៏មានឥទ្ធិពលរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក បានចាប់ផ្ដើម ធ្វើដំណើរមកបំពេញទស្សនកិច្ច នៅក្នុងទ្វីបអាស៊ី កាលពីថ្ងៃអាទិត្យ ទី៣១ ខែកក្កដា ដោយមានគម្រោងចុះចត នៅក្នុងប្រទេសសិង្ហបុរី ម៉ាឡេស៊ី កូរ៉េខាងត្បូង និង ជប៉ុន។ លោកស្រី ប្រធានសភា កាលពីអំឡុងខែមេសា ធ្លាប់មានគម្រោង ទៅបំពេញទស្សនកិច្ច នៅតៃវ៉ាន់ ប៉ុន្ដែគម្រោងនោះ បានលុបចោលទៅវិញ នៅនាទីចុងក្រោយ បន្ទាប់ពីលោកស្រី ត្រូវបានតេស្ដ រកឃើញវិជ្ជមាន ពីជំងឺកូវីដ-១៩។
លោកស្រី Pelosi បានបញ្ជាក់ នៅដើមខែនេះ ថា ដំណើរទស្សនកិច្ចនេះ មានសារសំខាន់ សម្រាប់យើង ដើម្បីបង្ហាញនូវកិច្ចគាំទ្រដល់តៃវ៉ាន់»។
លោក ចូ បៃដិន (Joe Biden) ប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក បានបញ្ជាក់ថា «កងទ័ពសហរដ្ឋអាមេរិក ជឿថា ការទៅបំពេញទស្សនកិច្ចរបស់លោកស្រី Pelosi ទៅកាន់តៃវ៉ាន់ មិនជាគំនិតល្អ នាពេលនេះឡើយ»។
លោក John Kirby អ្នកនាំពាក្យ សន្តិសុខជាតិរបស់សេតវិមាន បានបញ្ជាក់ កាលពីថ្ងៃចន្ទ ថា ការបង្កើននូវការគំរាមកំហែងរបស់ប្រទេសចិន អាចរួមបញ្ចូលនឹងការធ្វើឱ្យ«ការទាមទារផ្លូវច្បាប់ដ៏គួរឱ្យភ័យខ្លាច» នៅថ្ងៃខាងមុខ ជាឧទាហរណ៍ ដោយអះអាងថា ច្រកសមុទ្រតៃវ៉ាន់ មិនមែន ជាផ្លូវទឹកអន្តរជាតិ។
អ្នកនាំពាក្យរូបនេះ បានបន្ថែមថា សញ្ញាផ្សេងទៀត បង្ហាញថា ក្រុងប៉េកាំង អាចនឹងបញ្ជូនយន្ដហោះ ទៅកាន់កោះនេះ ដែលជាផ្នែកមួយ នៃការលុកលុយតាមការគ្រោងទុក ចូលទៅក្នុងដែនអាកាសរបស់តៃវ៉ាន់។ លោក Kirby បានចង្អុលបង្ហាញថា អតីតប្រធានសភា មកពីសគណបក្សសាធារណរដ្ឋ លោក ញូត ហ្គ្រីរិច (Newt Gingrich) បានទៅបំពេញទស្សនកិច្ច នៅតៃវ៉ាន់ នាឆ្នាំ១៩៩៧ ហើយសមាជិកសភាសហរដ្ឋអាមេរិកផ្សេងៗទៀត ក៏បានទៅកាន់កោះតៃវ៉ាន់ កាលពីដើមឆ្នាំនេះផងដែរ។
លោក ចន ឃើរប៊ី (John Kirby) អ្នកនាំពាក្យ ក្រុមប្រឹក្សាសន្ដិសុខជាតិសហរដ្ឋអាមេរិក បានបន្ថែមថា «គ្មានអ្វីផ្លាស់ប្តូរទេ ហើយក៏មិនមែនជារឿងល្ខោន ត្រូវនិយាយជាមួយនោះដែរ។ ករណីនេះ មិនមែនដោយគ្មានគំរូ សម្រាប់ប្រធានសភា ត្រូវទៅកោះតៃវ៉ាន់»។ ឥឡូវនេះ លោកស្រី Pelosi កំពុងតែធ្វើដំណើរ តាមយន្តហោះយោធារបស់សហរដ្ឋអាមេរិក នៅក្នុងអំឡុងពេលធ្វើដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោកស្រី មកកាន់ទ្វីបអាស៊ី។
ថ្លែងទៅកាន់អង្គការសហប្រជាជាតិ រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិក លោក អេនតូនី ប្ល៊ីនខែន (Antony Blinken) បានហៅប្រទេសចិន វាស់វែង នៅក្នុងករណីលោកស្រី Pelosi ធ្វើដំណើរទស្សនកិច្ច ទៅកាន់តៃវ៉ាន់។
លោករដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិក បានប្រាប់អ្នកយកព័ត៌មាន ក្រោយកិច្ចពិភាក្សា អំពីការមិនរីកសាយអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ នៅទីក្រុងញូវយ៉ក ថា «ប្រសិនបើ លោកស្រីប្រធានសភា បានសម្រេចចិត្ត ទៅបំពេញទស្សនកិច្ច នៅតៃវ៉ាន់ ហើយចិនព្យាយាមបង្កើតវិបត្តិប្រភេទណាមួយ ឬបង្កើនភាពតានតឹង នោះ ក្រុងប៉េកាំងទាំងស្រុង នឹងជាអ្នកទទួលខុសត្រូវ។ ឥឡូវ យើងកំពុងតែតាមដានសកម្មភាពរបស់ពួកគេ នៅក្នុងព្រឹត្តិការណ៍ ដែលលោកស្រី ប្រធានសភា សម្រេចចិត្តទៅសួរសុខទុក្ខ ដើម្បីធ្វើសកម្មភាព ប្រកបដោយទំនួលខុសត្រូវ និងមិនចូលរួម នៅក្នុងការបង្កើនកម្ដៅនយោបាយណាមួយ»៕
