រដ្ឋធានីហ្សាការតា៖ ក្រុងប៉េកាំង តែងតែអះអាង អំពីដែនទឹកនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង ស្ទើរតែទាំងស្រុង ជាដែនអធិបតេយ្យភាពរបស់ប្រទេសចិន ហើយសកម្មភាពបែបនេះ បង្កឲ្យមានជម្លោះ ជាមួយនឹងបណ្ដាប្រទេសមួយចំនួន នៅក្នុងតំបន់អាស៊ាន ទើបកាលពីពេលថ្មីៗនេះ វៀតណាម បានចុះកិច្ចព្រមព្រៀងមួយ ជាមួយនឹងឥណ្ឌូណេស៊ី ស្ដីអំពីព្រំដែនទឹករបស់ប្រទេសទាំង២។
សារព័ត៌មាន Defense News បានចេញផ្សាយ កាលពីថ្ងៃចន្ទ ទី១៣ ខែកុម្ភៈ ថា កិច្ចព្រមព្រៀង កាលពីពេលថ្មីៗ រវាងឥណ្ឌូណេស៊ី និង វៀតណាម ទៅលើព្រំដែនសមុទ្រ នៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង ទំនងជានឹងប្រព្រឹត្ដទៅ ដោយរលូន ជុំវិញទំនាក់ទំនងដ៏តានតឹងម្តងម្កាល រវាងប្រជាជាតិអាស៊ីភាគអាគ្នេយ៍ទាំងពីរនេះ។
កិច្ចព្រមព្រៀង ដែលបានចុះហត្ថលេខា កាលពីថ្ងៃទី២២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២២ បានកើតឡើង ក្រោយការចរចាគ្នា អស់រយៈពេល១២ឆ្នាំមក ហើយវាបានកើតឡើង អស់រយៈពេល១៩ឆ្នាំមកហើយ បន្ទាប់ពីប្រទេសទាំងពីរ បានអនុម័តនូវការកំណត់ព្រំដែនទឹក រវាងប្រទេសទាំង២។ ទោះជាយ៉ាងណា កិច្ចព្រមព្រៀម និង ការកំណត់ព្រំដែនទឹកនោះ ក្រសួងការពារជាតិវៀតណាម និង ឥណ្ឌូណេស៊ី មិនបានឆ្លើយតបនឹងសំណើ សុំការអត្ថាធិប្បាយនោះឡើយ។
បើតាមលោក ប៊ិច ត្រាន (Bich Tran) ជាអ្នកសរសេរ នៅក្នុងការបោះពុម្ពផ្សាយរបស់វិទ្យាស្ថាន ISEAS-Yusof Ishak នៅក្នុងប្រទេសសិង្ហបុរី បានឲ្យដឹង ថា «ជាការពិតណាស់ ការបោះបង្គោលព្រំដែនទឹក រវាងឥណ្ឌូណេស៊ី-វៀតណាម ជាតំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្តាច់មុខ បានប្រព្រឹត្ដទៅប្រកបដោយជោគជ័យ ហើយវានឹងជួយដល់ប្រទេសទាំងពីរ នៅក្នុងការដោះស្រាយនូវការនេសាទខុសច្បាប់ និង កិច្ចការពាក់ព័ន្ធជាច្រើនទៀត ដែលជាបញ្ហាទ្វេភាគីយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ ហើយជាបញ្ហាយ៉ាងទូលំទូលាយ ពាក់ព័ន្ធនឹងប្រទេសភាគីទីបី រួមទាំង ចិន និង ថៃ ផងដែរ។
កិច្ចព្រមព្រៀងនេះ ក៏ផ្តល់ក្តីសង្ឃឹម សម្រាប់ការពង្រឹងនូវការប្តេជ្ញាចិត្តនៅក្នុងតំបន់ ចំពោះបទដ្ឋាន និង គោលការណ៍ដែនសមុទ្រអន្តរជាតិ ដូចបានចែង នៅក្នុងអនុសញ្ញារបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ស្តីពីច្បាប់សមុទ្រ នាឆ្នាំ១៩៨២ ដោយអនុញ្ញាតឱ្យប្រទេសទាំងពីរ អះអាងនូវដែនសមុទ្រអន្តរជាតិរៀងៗខ្លួន។ សិទ្ធិ និង អនុវត្តនូវផលប្រយោជន៍នៅក្នុងដែនសមុទ្ររបស់ប្រទេសទាំងនេះ។
បើតាមច្បាប់អន្តរជាតិ តំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្តាច់មុខ រួមមាន ដែនទឹកដែលលាតសន្ធឹង រហូតដល់២០០ម៉ៃល៍ ឬស្មើនឹង ប្រហែល៣២១គីឡូម៉ែត្រ ពីឆ្នេរសមុទ្ររបស់ប្រទេស ដែលប្រទេសនោះ មានសិទ្ធិផ្តាច់មុខ នៅក្នុងការរុករក និង ទាញយកធនធានធម្មជាតិ នៅក្នុងសមុទ្រនោះ។
កិច្ចព្រមព្រៀងថ្មីនេះ បានបិទបញ្ចប់ដោយដំណើរបំពេញទស្សនកិច្ច រវាងមេដឹកនាំកំពូលរបស់វៀតណាម និង ឥណ្ឌូណេស៊ី បានធ្វើដំណើរទៅវិញទៅមក ទៅកាន់ប្រទេសរបស់ពួកគេ កាលពីឆ្នាំកន្លងទៅ។ ចំណែករដ្ឋមន្ដ្រីការពារជាតិឥណ្ឌូណេស៊ី លោក ប្រាប៉ូវ៉ូ ស៊ូប៊ៀនតូ (Prabowo Subianto) ក៏បានទៅជួបសមភាគីវៀតណាម លោកឧត្ដមសេនីយ៍ ផាន់ វ៉ាន់យ៉ាង (Phan Văn Giang) ។ ដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់មេដឹកនាំទាំង២ បានព្រមព្រៀង បង្កើតកិច្ចសហប្រតិបត្ដិការ ទៅលើសន្ដិសុខ និង ការពារជាតិរៀងៗខ្លួន រួមទាំង ការបង្កើននូវទំនាក់ទំនងទ្វេភាគី ការបណ្តុះបណ្តាល និង ការពិគ្រោះយោបល់។ ទន្ទឹមគ្នានេះ មេដឹកនាំវៀតណាម និង ឥណ្ឌូណេស៊ី ក៏បានព្រមព្រៀងគ្នា ទៅលើតំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្ដាច់មុខរៀងៗខ្លួនផងដែរ។
ជម្លោះនៅលើដែនទឹក បានក្លាយជារឿងធម្មតា នៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង ដែលវៀតណាម និង ឥណ្ឌូណេស៊ី ស្ថិតក្នុងចំណោមប្រទេស នៅក្នុងតំបន់យ៉ាងតិច ចំនួន៥ផ្សេងទៀត តែងតែអះអាង អំពីដែនអធិបតេយ្យភាពរបស់ខ្លួន ពាក់ព័ន្ធនឹងលក្ខណៈភូមិសាស្ត្រ នៅក្នុងតំបន់។
កិច្ចព្រមព្រៀងចុងក្រោយនេះ បានដោះស្រាយជម្លោះដ៏យូរអង្វែង ទៅលើការទាមទារតំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្ដាច់មុខ (EEZ) ត្រួតស៊ីគ្នារបស់ឥណ្ឌូណេស៊ី និង វៀតណាម ដែលកំណត់ ដោយការចាប់ខ្លួន និង ការប៉ះទង្គិចគ្នា រវាងអ្នកនេសាទ និង ទីភ្នាក់ងារឆ្មាំសមុទ្រ នៃប្រទេសទាំងពីរ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ឥឡូវនេះ ឥណ្ឌូណេស៊ី ទំនងជានឹងប្រឆាំងយ៉ាងខ្លាំង ចំពោះការការអះអាងរបស់ចិន នៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង។
ឥណ្ឌូណេស៊ី ជារឿយៗ តែងតែនិយាយថា ខ្លួនមិនមែនជាភាគីជម្លោះ នៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង នោះទេ បើទោះជាខ្សែបន្ទាត់ចំនួន៩របស់ចិន ទាមទារកម្មសិទ្ធិ នៅលើដែនទឹក នៅក្នុងតំបន់ត្រួតស៊ីគ្នា ជាមួយតំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្ដាច់មុខរបស់ឥណ្ឌូណេស៊ី ទាមទារនៅភាគខាងជើង និង ខាងកើត ប្រជុំកោះណាទូណា (Natuna) យ៉ាងណាក៏ដោយ។
ឥណ្ឌូណេស៊ី និង វៀតណាម ជាប្រទេសមានកម្លាំងយោធាដ៏ខ្លាំងក្លា នៅក្នុងតំបន់អាស៊ាន តែងតែមានការព្រួយបារម្ភ អំពីជម្លោះ នៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង ខណៈក្រុងប៉េកាំង កំពុងតែបង្កើននូវឥទ្ធិពលយោធា នៅក្នុងតំបន់។ ជាមួយនឹងការភ័យខ្លាចចិន នោះ ហ្វីលីពិន បានរត់ទៅចាប់ដៃជាមួយនឹងជប៉ុន ដើម្បីបង្កើនចំណងទំនាក់ទំនងយោធា ឲ្យកាន់តែរឹងមាំ។
ស្របតាមទំនោររបស់ឥណ្ឌូណេស៊ី នៅក្នុងការដោះស្រាយជម្លោះជាមួយចិននោះ ប្រទេសដែនកោះមួយនេះ តែងតែពឹងផ្អែកយ៉ាងខ្លាំង ទៅលើការធ្វើពាណិជ្ជកម្មជាមួយចិន ហើយក៏ជាប្រភពវិនិយោគបរទេសដ៏ធំបំផុតរបស់ក្រុងហ្សាការតា ផងដែរ។ បើយោងតាមទីភ្នាក់ងារគយរបស់ចិន បានឲ្យដឹង ថា ទំហំពាណិជ្ជកម្ម នៅក្នុងឆ្នាំ២០២០ រវាងប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី និង ចិន មានទំហំទឹកប្រាក់ ៧៨,៥ ពាន់លានដុល្លារ៕
