កាលពីពីរបីខែមុន ទីក្រុងប៉េកាំងត្រូវបានគេរាយកាណ៍មកថា បានសាងសង់មូលដ្ឋានយោធា និងបានដាក់ពង្រាយប្រព័ន្ធមីស៊ីលប្រឆាំងមីស៊ីល នៅលើប្រជុំកោះស្ព្រេតលី នៃតំបន់សមុទ្រខាងត្បូង ដែលកំពុងមានការប្រទាញប្រទង់គ្នាយ៉ាងខ្លាំងពីសំណាក់ប្រទេសមួយចំនួនដូចជា តៃវ៉ាន់ ម៉ាឡេស៊ី ហ្វីលីពីន និងវៀតណាម។ ទង្វើនេះ បានបណ្តាលឲ្យសហរដ្ឋអាមេរិកទាត់ចិនចេញពីការចូលរួមនៅក្នុងការធ្វើសមយុទ្ធ RIMPAC ឆ្នាំ ២០១៨។
ប្រទេសចិន និងបណ្តាប្រទេសចំនួន ១០ប្រទេសផ្សេងទៀត មកពីសមាគមន៍ប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ហៅកាត់ថា អាស៊ាន (រួមមាន កម្ពុជា វៀតណាម លាវ មីយ៉ាន់ម៉ា ថៃ ម៉ាឡេស៊ី សិង្ហព្រុយណេ ហ៊ីលីពី និងឥណ្ឌូនេស៊ី) បានឯកភាពគ្នាលើការធ្វើសមយុទ្ធជាទៀតទាត់មួយ ដែលមិនគួរមានប្រទេសក្រៅមកចូលរួមនោះទេ។ នេះបើតាមទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មាន AFP។
រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសចិន លោក វ៉ាង យី បានចង្អុលបង្ហាញថា «យើងជឿជាក់ថា ដោយគ្មានការរំខានពីប្រទេសខាងក្រៅ ក្រមសីលធម៌នៃការពិគ្រោះយោបលនឹងត្រូវពន្លឿន»។
លោកបានសរសើរដល់ការរីកចំរើន ក្នុងការជំរុញទំនាក់ទំនងអាស៊ាន - ចិន ពីបរិមាណ ទៅជាគុណភាព។ លោកបានបន្ថែមថា សមយុទ្ធកងទ័ពជើងទឹកលើកដំបូងរបស់ចិន - អាស៊ាន នឹងត្រូវគេធ្វើឡើងនៅក្នុងខែតុលាឆ្នាំ ២០១៨ ។
ជាមួយគ្នានេះដែរ រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសសិង្ហបុរី Vivian Balakrishnan បានបន្ទរតាមលោកវ៉ាងថា «ក្រមសីលធម៌នេះ គឺមានន័យថា ដើម្បីធានាថា សន្តិភាព ស្ថិរភាព និងទំនុកចិត្ត ត្រូវបានបង្កើតឡើង ដើម្បីឲ្យពួកយើងអាចបន្តនូវការបង្កើតឡើងនូវដណោះរការសមូហភាពរវាងអាស៊ាន និងចិនខណៈដែលយើងបានចំណាយពេល ដើម្បីដោះស្រាយលើជម្លោះទឹកដី»។
ក្នុងបរិបទនេះដែរ ទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មាន AFP បានដកស្រង់សម្តីរបស់លោកស្រី Hoang Thi Ha ប្រធានស្រាវជ្រាមកពីមជ្ឈមណ្ឌលសិក្សាអាស៊ាននៅសិង្ហបុរី បាននិយាយថាសំណើរសុំរបស់ទីក្រុងប៉េកាំង ក្នុងការដកចេញនូវប្រទេសនៅខាងក្រៅពីការចូលរួមក្នុងសមយុទ្ធនេះ គឺមានសម្តៅទៅរកអាមេរិកចំតែម្តង ខណៈដែលអាមេរិកកំពុងតែឥទ្ធិពលយ៉ាងខ្លាំងនៅក្នុងដែនទឹកប៉ាស៊ីហ្វីកខាងលិច ជាពិសេសគឺសមុទ្រចិនខាងត្បូង។
លោកស្រីហា បានសង្កត់ធ្ងន់ថា ទីក្រុងប៉េកាំងកំពុងបញ្ជូនសារមួយទៅពិភពលោកថា អាស៊ាន និងចិនអាចធ្វើការជាមួយគ្នាបាន ហើយអ្វីៗកំពុងតែដំណើរការបានល្អ ដូច្នេះមិនចាំបាច់មានការចូលរួមពីប្រទេសខាងក្រៅ មកជាប់ពាក់ព័ន្ធនៅក្នុងបញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូងនោះទេ។
កាលពីដើមខែមិថុនា លោកឧត្តមសេនីយ៍ឯក ហីលី អនុប្រធាននៃបណ្ឌិត្យសភាវិទ្យាសាស្ត្រយោធារបស់កងទ័ពរំដោះប្រជាជនចិន បានបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថាប្រទេសចិនមានសិទ្ធអំណាចក្នុងការដាក់ពង្រាយកងកម្លាំង និងគ្រឿងបរិក្ខារយោធា នៅប្រជុំកោះ Spratly ហើយថា នរណាម្នាក់ដែលរិះគន់សកម្មភាពរបស់ចិន កំពុងព្យាយាមជ្រៀតជ្រែក ក្នុងកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់ខ្លួនហើយ។ ការលើកឡើងរបស់ឧត្តមសេនីយរូបនោះ បានធ្វើឡើងក្រោយពេលដែលរដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិអាមេរិក ជីម ម៉ាទីសបានលើកឡើងពីការរិះគន់ចំពោះទង្វើរបស់ចិននៅក្នុងតំបន់៕
លោកបានសរសើរដល់ការរីកចំរើន ក្នុងការជំរុញទំនាក់ទំនងអាស៊ាន - ចិន ពីបរិមាណ ទៅជាគុណភាព។ លោកបានបន្ថែមថា សមយុទ្ធកងទ័ពជើងទឹកលើកដំបូងរបស់ចិន - អាស៊ាន នឹងត្រូវគេធ្វើឡើងនៅក្នុងខែតុលាឆ្នាំ ២០១៨ ។
ជាមួយគ្នានេះដែរ រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសសិង្ហបុរី Vivian Balakrishnan បានបន្ទរតាមលោកវ៉ាងថា «ក្រមសីលធម៌នេះ គឺមានន័យថា ដើម្បីធានាថា សន្តិភាព ស្ថិរភាព និងទំនុកចិត្ត ត្រូវបានបង្កើតឡើង ដើម្បីឲ្យពួកយើងអាចបន្តនូវការបង្កើតឡើងនូវដណោះរការសមូហភាពរវាងអាស៊ាន និងចិនខណៈដែលយើងបានចំណាយពេល ដើម្បីដោះស្រាយលើជម្លោះទឹកដី»។
ក្នុងបរិបទនេះដែរ ទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មាន AFP បានដកស្រង់សម្តីរបស់លោកស្រី Hoang Thi Ha ប្រធានស្រាវជ្រាមកពីមជ្ឈមណ្ឌលសិក្សាអាស៊ាននៅសិង្ហបុរី បាននិយាយថាសំណើរសុំរបស់ទីក្រុងប៉េកាំង ក្នុងការដកចេញនូវប្រទេសនៅខាងក្រៅពីការចូលរួមក្នុងសមយុទ្ធនេះ គឺមានសម្តៅទៅរកអាមេរិកចំតែម្តង ខណៈដែលអាមេរិកកំពុងតែឥទ្ធិពលយ៉ាងខ្លាំងនៅក្នុងដែនទឹកប៉ាស៊ីហ្វីកខាងលិច ជាពិសេសគឺសមុទ្រចិនខាងត្បូង។
លោកស្រីហា បានសង្កត់ធ្ងន់ថា ទីក្រុងប៉េកាំងកំពុងបញ្ជូនសារមួយទៅពិភពលោកថា អាស៊ាន និងចិនអាចធ្វើការជាមួយគ្នាបាន ហើយអ្វីៗកំពុងតែដំណើរការបានល្អ ដូច្នេះមិនចាំបាច់មានការចូលរួមពីប្រទេសខាងក្រៅ មកជាប់ពាក់ព័ន្ធនៅក្នុងបញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូងនោះទេ។
កាលពីដើមខែមិថុនា លោកឧត្តមសេនីយ៍ឯក ហីលី អនុប្រធាននៃបណ្ឌិត្យសភាវិទ្យាសាស្ត្រយោធារបស់កងទ័ពរំដោះប្រជាជនចិន បានបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថាប្រទេសចិនមានសិទ្ធអំណាចក្នុងការដាក់ពង្រាយកងកម្លាំង និងគ្រឿងបរិក្ខារយោធា នៅប្រជុំកោះ Spratly ហើយថា នរណាម្នាក់ដែលរិះគន់សកម្មភាពរបស់ចិន កំពុងព្យាយាមជ្រៀតជ្រែក ក្នុងកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់ខ្លួនហើយ។ ការលើកឡើងរបស់ឧត្តមសេនីយរូបនោះ បានធ្វើឡើងក្រោយពេលដែលរដ្ឋមន្ត្រីការពារជាតិអាមេរិក ជីម ម៉ាទីសបានលើកឡើងពីការរិះគន់ចំពោះទង្វើរបស់ចិននៅក្នុងតំបន់៕
