(វ៉ាស៊ីនតោន)៖ សារព័ត៌មាន Express របស់អង់គ្លេស បានចេញផ្សាយនៅថ្ងៃទី០៣ មករា ២០១៩នេះថា ចំពេលស្ថានការរវាងចិន និងតៃវ៉ាន់កាន់តែឡើងកម្តៅកាន់តែខ្លាំង អ្នកវិភាគបានព្រមានថា សង្គ្រាមរវាងចិន និងតៃវ៉ាន់អាចនឹងផ្ទុះឡើង ហើយពេលនោះ អាមេរិកនឹងចូលជួយតៃវ៉ាន់។
ការព្រមានពីអ្នកវិភាគនេះ បានធ្វើឡើងចំពេលដែលស្ថានការរវាងចិន និងតៃវ៉ាន់កាន់តែឡើងកម្តៅកាន់តែខ្លាំង។ កាលពីថ្ងៃទី០២ មករាម្សិលមិញ ប្រធានាធិបតីចិន លោកស៊ី ជិនពីងបានជម្រុញឲ្យប្រជាជនតៃវ៉ាន់ទទួលយកការបង្រួបបង្រួមជាមួយចិនជាដាច់ខាត។
នៅក្នុងសន្ទរកថាមួយ លោកជិនពីងបានលើកឡើងសារជាថ្មីនូវការអំពាវនាវរបស់ទីក្រុងប៉េកាំង សម្រាប់ការបង្រួបបង្រួមដោយសន្តិភាពរវាងចិន និងតៃវ៉ាន់ ដោយឈរនៅលើគោលការណ៍ប្រព័ន្ធពីរ ប្រទេសតែមួយ។ លោកបានព្រមានថា ចិនរក្សាសិទ្ធក្នុងការប្រើប្រាស់កម្លាំង។ ប៉ុន្តែ ជាការឆ្លើយតប ប្រធានាធិបតីតៃវ៉ាន់ លោកស្រី សៃ អ៊ីងវិនបាននិយាយថា កោះមួយនេះនឹងមិនទទួលយកការបង្រួបបង្រួមរបស់ចិនជាដាច់ខាត។
លោកស្រីសៃបាននិយាយដូច្នេះថា « ខ្ញុំចង់លើកឡើងម្តងទៀតថា តៃវ៉ាន់នឹងមិនទទួលយកនូវប្រទេសមួយ ប្រព័ន្ធច្បាប់ពីរជាដាច់ខាត។ ភាគច្រើននៃមតិសាធរណជនតៃវ៉ាន់ជំទាស់ទៅនឹងប្រទេសមួយ ប្រព័ន្ធច្បាប់ពីរនេះ»។
ក្រោមរូបមន្តប្រទេសមួយប្រព័ន្ធច្បាប់ពីរ តៃវ៉ាន់មានសិទ្ធក្នុងការរៀបចំកិច្ចការរបស់ខ្លួន ដែលជាការរៀបចំមួយស្រដៀងទៅនឹងហុងកុង។ ហុងកុងមានប្រព័ន្ធស្របច្បាប់ផ្ទាល់ខ្លួន និងមានសិទ្ធលើសេរីភាពក្នុងការជួបជុំ និងសេរីភាពក្នុងការនិយាយស្តី ប៉ុន្តែមានការព្រួយបារម្ភថា សេរីភាពទាំងនោះនឹងត្រូវធ្លាក់ចុះ។
នៅក្នុងសុន្ទរកថារបស់លោកកាលពីថ្ងៃពុធ លោកស៊ីថា ភាគីទាំងពីរគឺជាផ្នែកមួយនៃគ្រួសារជនជាតិចិនដូចគ្នាហើយឯករាជ្យរបស់តៃវ៉ាន់ គឺជាចរន្តអវិជ្ជមានមួយផ្ទុយពីប្រវត្តិសាស្ត្រ និងជាទីបញ្ចប់មួយ។
លោកស៊ីបន្តថា ប្រជាជនតៃវ៉ាន់ត្រូវតែយល់ថា ឯករាជ្យភាពនឹងនាំមកនូវការលំបាកតែប៉ុណ្ណោះ ទីក្រុងក្រុងប៉េកាំងនឹងមិនអត់ធ្មត់លើទម្រង់នៃសកម្មភាពណាមួយ ដើម្បីជំរុញឯករាជ្យភាពតៃវ៉ាន់នោះទេ។ ផ្ទុយទៅវិញការបង្រួបបង្រួមគឺជារឿង ដែលជៀសមិនរួចសម្រាប់ការធ្វើមានសក្កដានុពលដល់ប្រជាជនចិន។
លោកក៏បានសង្កត់ធ្ងន់ផងដែរថា ទំនាក់ទំនាងជាមួយតៃវ៉ាន់ គឺជាផ្នែកមួយនៃនយោបាយក្នុងស្រុករបស់ចិន ហើយការជ្រៀងជ្រែកដោយបរទេស គឺជារឿងមិនអាចអត់ទ្រាំបានឡើយ»។ លោកបន្ថែមទៀតថា ទីក្រុងប៉េកាំងរក្សានូវជម្រើសណាមួយក្នុងការចាត់វិធានការប្រឆាំងទៅនឹងកម្លាំងពីខាងក្រៅ ដែលជ្រៀងជ្រែកជាមួយនឹងការបង្រួបបង្រួមដោយសន្តិភាព និងប្រឆាំងទៅនឹងសកម្មភាពបំបែកខ្លួនរបស់តៃវ៉ាន់។
ស្ថិតក្នុងសំណុំរឿងតៃវ៉ាន់នេះដែរ លោកបណ្ឌិត Graham Ong-Webb មកពីសាលាសិក្សាអន្តរជាតិ N. Rajaratnam បានប្រាប់សារព័ត៌មាន Euronews ប៉ុន្តែត្រូវសារព័ត៌មាន Express ស្រង់សម្តីថា កងទ័ពតៃវ៉ាន់ខ្សោយជាងចិន។
លោកបាននិយាយថា «បរិបទដែលកំពុងតែកើតមាននេះបានផ្លាស់ប្តូរ។ លោកថា ចិនមានសេដ្ឋកិច្ចខ្លាំងជាងមុន តុល្យភាពយោធារវាងចិន និងតៃវ៉ាន់បានធ្វើឲ្យចិនមានប្រៀបលើតៃវ៉ាន់។ ឥឡូវនេះតៃវ៉ាន់កំពុងធ្លាក់ចុះខាងវិស័យយោធា។ ប៉ុន្តែដោយមានការជួយជ្រុំជ្រែងពីសំណាក់អាមេរិក រួមទាំងគ្រឿងសព្វាវុធយោធា ខ្ញុំគិតថា តៃវ៉ាន់គួរតែអាចបង្កើនសមត្ថភាពការពារខ្លួនបាន។
អ្នកវិភាគរូបនោះបានពន្យល់ថា «យើងបានឈានដល់ស្ថានភាពនៅថ្ងៃនេះ ដែលកងកម្លាំងយោធាតៃវ៉ាន់ខ្ចោយជាង ដែលគ្រប់ៗគ្នានឹងបង្ហាញទឡ្ហិករណ៍ ប៉ុន្តែជាមួយគ្នានេះដែរយើងមាននិន្នាការសង្គមនៅតៃវ៉ាន់ ដែលបានផ្លាស់ប្តូរយា់ងខ្លាំង»។ «យុវជនតៃវ៉ាន់សព្វថ្ងៃនេះមានអារម្មណ៍យ៉ាងខ្លាំងក្លាអំពីអត្តសញ្ញាណ និងឯករាជ្យរបស់ពួកគេ»។
ដូចគ្នានេះដែរ អ្នកវិភាគសហរដ្ឋអាមេរិកមួយរូបទៀតក៏បានធ្វើការវិភាគផងដែរថា បើចិនហ៊ានតែប្រើកម្លាំងយោធាវាយសង្គ្រប់ទៅលើកោះតៃវ៉ាន់ នោះសហរដ្ឋអាមេរិកនឹងចូលអន្តរាគមន៍នៅក្នុងសង្គ្រាមនោះ។
ចិនធ្លាប់បានចោលពាក្យចោលសម្តីទៅតៃវ៉ាន់ថា ចង់យកកោះតៃវ៉ាន់មកវិញអត់ពិបាកទេ ប្រើតែឧទ្ធម្ភាចក្រតែ ១០០គ្រឿងស៊ីផុយ។ ដោយឡែក តែវ៉ាន់តបទៅវិញថា តៃវ៉ាន់បើកដៃឲ្យចូលមកឈ្លានពានឥឡូវមក កុំថាឡើយ ១០០គ្រឿង ចង់ហក់មក ១ពាន់គ្រឿងទៀតក៏តៃវ៉ាន់អត់ព្រឺដែរ។ យ៉ាងណាក៏ដោយ ភាគីតៃវ៉ាន់មិនទាន់ចេញមុខប្រកាសឯករាជ្យនៅឡើយទេ ដែលភាគីចិនគម្រាម ញយៗហើយថា កុំព្រហើនប្រកាសឯករាជ្យឲ្យសោះ តែហ៊ានប្រកាសឯងរាជ្យនឹងត្រូវជួបជាមួយនឹងកណ្តាប់ដៃដែករបស់ទីក្រុងប៉េកាំង៕
លោកស្រីសៃបាននិយាយដូច្នេះថា « ខ្ញុំចង់លើកឡើងម្តងទៀតថា តៃវ៉ាន់នឹងមិនទទួលយកនូវប្រទេសមួយ ប្រព័ន្ធច្បាប់ពីរជាដាច់ខាត។ ភាគច្រើននៃមតិសាធរណជនតៃវ៉ាន់ជំទាស់ទៅនឹងប្រទេសមួយ ប្រព័ន្ធច្បាប់ពីរនេះ»។
ក្រោមរូបមន្តប្រទេសមួយប្រព័ន្ធច្បាប់ពីរ តៃវ៉ាន់មានសិទ្ធក្នុងការរៀបចំកិច្ចការរបស់ខ្លួន ដែលជាការរៀបចំមួយស្រដៀងទៅនឹងហុងកុង។ ហុងកុងមានប្រព័ន្ធស្របច្បាប់ផ្ទាល់ខ្លួន និងមានសិទ្ធលើសេរីភាពក្នុងការជួបជុំ និងសេរីភាពក្នុងការនិយាយស្តី ប៉ុន្តែមានការព្រួយបារម្ភថា សេរីភាពទាំងនោះនឹងត្រូវធ្លាក់ចុះ។
នៅក្នុងសុន្ទរកថារបស់លោកកាលពីថ្ងៃពុធ លោកស៊ីថា ភាគីទាំងពីរគឺជាផ្នែកមួយនៃគ្រួសារជនជាតិចិនដូចគ្នាហើយឯករាជ្យរបស់តៃវ៉ាន់ គឺជាចរន្តអវិជ្ជមានមួយផ្ទុយពីប្រវត្តិសាស្ត្រ និងជាទីបញ្ចប់មួយ។
លោកស៊ីបន្តថា ប្រជាជនតៃវ៉ាន់ត្រូវតែយល់ថា ឯករាជ្យភាពនឹងនាំមកនូវការលំបាកតែប៉ុណ្ណោះ ទីក្រុងក្រុងប៉េកាំងនឹងមិនអត់ធ្មត់លើទម្រង់នៃសកម្មភាពណាមួយ ដើម្បីជំរុញឯករាជ្យភាពតៃវ៉ាន់នោះទេ។ ផ្ទុយទៅវិញការបង្រួបបង្រួមគឺជារឿង ដែលជៀសមិនរួចសម្រាប់ការធ្វើមានសក្កដានុពលដល់ប្រជាជនចិន។
លោកក៏បានសង្កត់ធ្ងន់ផងដែរថា ទំនាក់ទំនាងជាមួយតៃវ៉ាន់ គឺជាផ្នែកមួយនៃនយោបាយក្នុងស្រុករបស់ចិន ហើយការជ្រៀងជ្រែកដោយបរទេស គឺជារឿងមិនអាចអត់ទ្រាំបានឡើយ»។ លោកបន្ថែមទៀតថា ទីក្រុងប៉េកាំងរក្សានូវជម្រើសណាមួយក្នុងការចាត់វិធានការប្រឆាំងទៅនឹងកម្លាំងពីខាងក្រៅ ដែលជ្រៀងជ្រែកជាមួយនឹងការបង្រួបបង្រួមដោយសន្តិភាព និងប្រឆាំងទៅនឹងសកម្មភាពបំបែកខ្លួនរបស់តៃវ៉ាន់។
ស្ថិតក្នុងសំណុំរឿងតៃវ៉ាន់នេះដែរ លោកបណ្ឌិត Graham Ong-Webb មកពីសាលាសិក្សាអន្តរជាតិ N. Rajaratnam បានប្រាប់សារព័ត៌មាន Euronews ប៉ុន្តែត្រូវសារព័ត៌មាន Express ស្រង់សម្តីថា កងទ័ពតៃវ៉ាន់ខ្សោយជាងចិន។
លោកបាននិយាយថា «បរិបទដែលកំពុងតែកើតមាននេះបានផ្លាស់ប្តូរ។ លោកថា ចិនមានសេដ្ឋកិច្ចខ្លាំងជាងមុន តុល្យភាពយោធារវាងចិន និងតៃវ៉ាន់បានធ្វើឲ្យចិនមានប្រៀបលើតៃវ៉ាន់។ ឥឡូវនេះតៃវ៉ាន់កំពុងធ្លាក់ចុះខាងវិស័យយោធា។ ប៉ុន្តែដោយមានការជួយជ្រុំជ្រែងពីសំណាក់អាមេរិក រួមទាំងគ្រឿងសព្វាវុធយោធា ខ្ញុំគិតថា តៃវ៉ាន់គួរតែអាចបង្កើនសមត្ថភាពការពារខ្លួនបាន។
អ្នកវិភាគរូបនោះបានពន្យល់ថា «យើងបានឈានដល់ស្ថានភាពនៅថ្ងៃនេះ ដែលកងកម្លាំងយោធាតៃវ៉ាន់ខ្ចោយជាង ដែលគ្រប់ៗគ្នានឹងបង្ហាញទឡ្ហិករណ៍ ប៉ុន្តែជាមួយគ្នានេះដែរយើងមាននិន្នាការសង្គមនៅតៃវ៉ាន់ ដែលបានផ្លាស់ប្តូរយា់ងខ្លាំង»។ «យុវជនតៃវ៉ាន់សព្វថ្ងៃនេះមានអារម្មណ៍យ៉ាងខ្លាំងក្លាអំពីអត្តសញ្ញាណ និងឯករាជ្យរបស់ពួកគេ»។
ដូចគ្នានេះដែរ អ្នកវិភាគសហរដ្ឋអាមេរិកមួយរូបទៀតក៏បានធ្វើការវិភាគផងដែរថា បើចិនហ៊ានតែប្រើកម្លាំងយោធាវាយសង្គ្រប់ទៅលើកោះតៃវ៉ាន់ នោះសហរដ្ឋអាមេរិកនឹងចូលអន្តរាគមន៍នៅក្នុងសង្គ្រាមនោះ។
ចិនធ្លាប់បានចោលពាក្យចោលសម្តីទៅតៃវ៉ាន់ថា ចង់យកកោះតៃវ៉ាន់មកវិញអត់ពិបាកទេ ប្រើតែឧទ្ធម្ភាចក្រតែ ១០០គ្រឿងស៊ីផុយ។ ដោយឡែក តែវ៉ាន់តបទៅវិញថា តៃវ៉ាន់បើកដៃឲ្យចូលមកឈ្លានពានឥឡូវមក កុំថាឡើយ ១០០គ្រឿង ចង់ហក់មក ១ពាន់គ្រឿងទៀតក៏តៃវ៉ាន់អត់ព្រឺដែរ។ យ៉ាងណាក៏ដោយ ភាគីតៃវ៉ាន់មិនទាន់ចេញមុខប្រកាសឯករាជ្យនៅឡើយទេ ដែលភាគីចិនគម្រាម ញយៗហើយថា កុំព្រហើនប្រកាសឯករាជ្យឲ្យសោះ តែហ៊ានប្រកាសឯងរាជ្យនឹងត្រូវជួបជាមួយនឹងកណ្តាប់ដៃដែករបស់ទីក្រុងប៉េកាំង៕
