កាលពីម្សិលមិញនេះ ព្រះសពសម្តេចព្រះរាជបុត្រីព្រះរៀម បុប្ផាទេវី បានដង្ហែមកដល់វត្តបុទុមវតី វេលាម៉ោង ៨យប់ ថ្ងៃទី១៩ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៩។ ក្នុងព្រះរាជពិធីចាំទទួលព្រះសពនេះមានវត្តមាននៃការយាងក្រោមព្រះរាជាធិបតីដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ សម្តេចព្រះមហាក្សត្រី នរោត្តម មុនីនាថ សីហនុ ព្រះវររាជមាតាជាតិខ្មែរ ក្នុងសេរីភាព សេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ និងសុភមង្គល។ ក្នុងព្រះរាជពិធីចាំទទួលព្រះសពនេះក៏មានវត្តមាននៃការយាង និងអញ្ជើញចូលរួមពីសំណាក់ សម្ដេច រាជវង្សានុវង្ស សមាជិក សមាជិកា ស្ថាប័នរដ្ឋ មន្ត្រីរាជការ និងប្រជាពលរដ្ឋ លោកគ្រូ អ្នកគ្រូ សិស្ស និស្សិតផងដែរ។
កាលពីសម្តេចព្រះរៀមនៅមានព្រះជន្មា ព្រះអង្គធ្លាប់មានបណ្ដាំឲ្យបងប្អូនកូនក្មួយ ពិសេសយុវជនត្រូវជាចៅ ចៅទួត ចៅលួតជួយថែរក្សាសិល្បៈវប្បធម៌ខ្មែរយើងឲ្យគង់វង្សផង។នៅក្នុងវីដេអូរយៈពេលជាង ៩នាទី សម្ដេចព្រះរាជបុត្រី បានមានព្រះសុវណ្ណីឲ្យដឹងថា ទាំងព្រះម្ចាស់ក្សត្រី និងព្រឹទ្ធាចារ្យសិល្បៈបុរាណផ្សេងទៀត ដែលទម្រាំអាចចេះចាំសិល្បៈវប្បធម៌ និងរបាំបុរាណខ្មែរបាន ហើយយកមកបង្ហាត់បង្រៀនបន្តដល់បងប្អូនកូនក្មួយ ចៅៗជាច្រើនជំនាន់មកនេះ គឺមានការលំបាកណាស់ ព្រោះកាលណោះ ប្រទេសជាតិស្ថិតក្រោមអាណានិគមនិយមបារាំង ដែលអ្វីៗនៅខ្វះខាតសព្វគ្រប់នៅឡើយ។
ប៉ុន្តែបានព្រះគុណព្រះមាតា គឺព្រះមហាក្សត្រិយានី កុសុមៈ នារីរ័ត្ន ដែលព្រះអង្គបានចំណាយអស់កម្លាំងកាយពល រួមទាំងធនធានផ្ទាល់របស់ព្រះអង្គ ដើម្បីបណ្ដុះបណ្ដាលដល់ព្រះរាជបុត្រីផ្ទាល់រួមទាំងលោកគ្រូ អ្នកគ្រូផ្សេងទៀតឲ្យចេះចាំបាន។ ប៉ុន្តែវ័យចេះតែវិវត្ត លោកគ្រូអ្នកគ្រូទាំងអស់ រួមទាំងព្រះរាជបុត្រីផង កាន់តែជរាណាស់ហើយ។ ដូច្នេះហើយ អ្វីដែលជាព្រះរាជកង្វល់របស់ព្រះអង្គ គឺខ្លាចអត់ពីលោកគ្រូអ្នកគ្រូផ្នែកសិល្បៈបុរាណនេះទៅ បងប្អូនកូនក្មួយ ចៅៗ មិនមានអ្នកបន្តវេន។
“ពួកខ្ញុំអាយុច្រើនហើយ អីចឹងហើយមានតែក្មួយ ចៅទាំងអស់នេះ...អីចឹងខ្ញុំសំណូមពរ សុំអង្វរក្មួយៗ ចៅៗទាំងអស់ជួយថែរក្សាសម្បត្តិវប្បធម៌ជាតិរបស់យើង ក្នុងនោះមិនត្រឹមក្មួយៗ ចៅៗជាសិល្បករ គឺអ្នកមិននៅក្នុងផ្នែកនេះក៏ដោយ សូមជួយ សូមពួតដៃគ្នាថែរក្សាសម្បត្តិវប្បធម៌របស់យើងឲ្យគង់វង្ស កុំអោយមានអ្នកណា ទៅអ្វីផ្ដេសផ្ដាសបាន"។
ដើម្បីជាការរម្លឹក ដល់គុណបំណាច់របស់សម្តេចរាជបុត្រី ព្រះរៀម នរោត្តម បុប្ផាទេវី ដែលមានចំពោះជាតិ ជាពិសេសផ្នែកសិល្បៈ វប្បធម៌ អរិយធម៌ និងជាការគោរពដល់រាជវង្សានុវង្ស សម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី នៃកម្ពុជា ក៏បានប្រកាសយកថ្ងៃទី២០ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៩ ជាថ្ងៃកាន់ទុក្ខ ចំពោះការយាងសោយទិវង្គត់ របស់សម្តេចរាជបុត្រីព្រះរៀម។
ជាមួយគ្នានេះ លោកប្រមុខដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានបង្គាប់ទៅគ្រប់ស្ថាប័នរដ្ឋ និងឯកជន ឲ្យទម្លាក់ទង់ជាតិ ចុះពាក់កណ្តាលដង ដើម្បីបង្ហាញពីការកាន់ទុក្ខនេះ។ ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងប្រទេសកម្ពុជា ទាំងមូល បានចាត់ទុកថា ការបាត់បង់សម្តេចរាជបុត្រីព្រះរៀម ថាជាការបាត់បង់ដ៏ធំធេង សម្រាប់កម្ពុជា សម្រាប់វិស័យ សិល្បៈ វប្បធម៌ខ្មែរ ពិសេសក្នុងរបាំព្រះរាជទ្រព្យ។ សម្តេចព្រះរៀម នរោត្តម បុប្ផាទេវី បានបូជា ក្នុងមួយជីវិតរបស់ព្រះអង្គ តាំងពីវ័យកុមារភាព ដើម្បីរក្សាការពារ និង រំលេចអោយកាន់តែធ្លោឡើង ទាំងក្នុងឆាកជាតិ និង អន្តរជាតិ នូវលម្អ ដែលគ្មានអ្វីផ្ទឹម នូវភាពប្រណិតឥតខ្ចោះ នៃបញ្ញាញាណ និង ទេពកោសល្យ របស់ដូនតាខ្មែរ ដែលសម្តែងឡើង តាមរយៈ របាំព្រះរាជទ្រព្យ ឫ របាំក្បាច់បុរាណខ្មែរ។
សូមជម្រាបជូនថា សម្ដេចរាជបុត្រី ព្រះរៀម នរោត្តម បុប្ផាទេវី បានប្រសូត នៅថ្ងៃទី០៨ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៤៣ នារាជធានីភ្នំពេញ។ ទ្រង់ជាព្រះរាជបុត្រីច្បង នៃព្រះករុណា ព្រះបាទសម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ និងអ្នកម្នាង ផាត់ កាញ៉ុល នាដការី នៃរបាំព្រះរាជទ្រព្យ។
ពីកុមារភាព សម្ដេចរាជបុត្រីព្រះរៀម នរោត្ដម បុប្ផាទេវី ទ្រង់បានចូលសិក្សានៅ សាលាបឋមសិក្សា ព្រះនរោត្ដម រាជធានីភ្នំពេញ បន្ទាប់មក ពីឆ្នាំ ១៩៦៥-១៩៧០ ទ្រង់ជាសាស្ត្រាចារ្យរបាំបុរាណនិងវប្បធម៌។ ពីឆ្នាំ ១៩៩១-១៩៩៣៖ ទ្រង់ជា រដ្ឋមន្ដ្រីក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ។ ពីឆ្នាំ ១៩៩៣-១៩៩៨៖ ទ្រង់បានក្លាយជាទីប្រឹក្សាក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ។ ពីឆ្នាំ ១៩៩៣-១៩៩៧ ទ្រង់ជាអនុប្រធានកាកបាទក្រហមជាតិកម្ពុជា។
ពីឆ្នាំ ១៩៩៩-២០០៤៖ ទ្រង់ជារដ្ឋមន្ដ្រីក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ និងពីឆ្នាំ ២០០៤ រហូតដល់បច្ចុប្បន្ន ទ្រង់ជា ឧត្ដមប្រឹក្សាផ្ទាល់ ព្រះមហាក្សត្រនៃកម្ពុជា និងសមាជិកក្រុមប្រឹក្សារដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ សម្តេចរាជបុត្រីព្រះរៀម នរោត្តម បុប្ផាទេវី ត្រូវបានព្រះមហាក្សត្រ តម្លើងគោរមងារ «សម្ដេចរាជបុត្រីព្រះរៀម» នាថ្ងៃទី២៤ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៩៤ បន្ទាប់មកទ្រង់បាន ទទួលតំណែងជា ទេព នាថវដ្តីឯក ពីព្រះរាជក្រឹត្យ ស្ដីពីការតែងតាំងមត៌កមនុស្សរស់ នៃកម្ពុជា ក្នុងខែមករា ឆ្នាំ ២០១៣៕ព្រះរាជបណ្ដាំចុងក្រោយ សម្តេចរាជបុត្រី ព្រះរៀម នរោត្តម បុប្ជាទេវី សុំអង្វរក្មួយៗ ចៅៗទាំងអស់ជួយថែរក្សាសម្បត្តិវប្បធម៌ជាតិរបស់យើង
កាលពីម្សិលមិញនេះ ព្រះសពសម្តេចព្រះរាជបុត្រីព្រះរៀម បុប្ផាទេវី បានដង្ហែមកដល់វត្តបុទុមវតី វេលាម៉ោង ៨យប់ ថ្ងៃទី១៩ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៩។ ក្នុងព្រះរាជពិធីចាំទទួលព្រះសពនេះមានវត្តមាននៃការយាងក្រោមព្រះរាជាធិបតីដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ សម្តេចព្រះមហាក្សត្រី នរោត្តម មុនីនាថ សីហនុ ព្រះវររាជមាតាជាតិខ្មែរ ក្នុងសេរីភាព សេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ និងសុភមង្គល។ ក្នុងព្រះរាជពិធីចាំទទួលព្រះសពនេះក៏មានវត្តមាននៃការយាង និងអញ្ជើញចូលរួមពីសំណាក់ សម្ដេច រាជវង្សានុវង្ស សមាជិក សមាជិកា ស្ថាប័នរដ្ឋ មន្ត្រីរាជការ និងប្រជាពលរដ្ឋ លោកគ្រូ អ្នកគ្រូ សិស្ស និស្សិតផងដែរ។
កាលពីសម្តេចព្រះរៀមនៅមានព្រះជន្មា ព្រះអង្គធ្លាប់មានបណ្ដាំឲ្យបងប្អូនកូនក្មួយ ពិសេសយុវជនត្រូវជាចៅ ចៅទួត ចៅលួតជួយថែរក្សាសិល្បៈវប្បធម៌ខ្មែរយើងឲ្យគង់វង្សផង។នៅក្នុងវីដេអូរយៈពេលជាង ៩នាទី សម្ដេចព្រះរាជបុត្រី បានមានព្រះសុវណ្ណីឲ្យដឹងថា ទាំងព្រះម្ចាស់ក្សត្រី និងព្រឹទ្ធាចារ្យសិល្បៈបុរាណផ្សេងទៀត ដែលទម្រាំអាចចេះចាំសិល្បៈវប្បធម៌ និងរបាំបុរាណខ្មែរបាន ហើយយកមកបង្ហាត់បង្រៀនបន្តដល់បងប្អូនកូនក្មួយ ចៅៗជាច្រើនជំនាន់មកនេះ គឺមានការលំបាកណាស់ ព្រោះកាលណោះ ប្រទេសជាតិស្ថិតក្រោមអាណានិគមនិយមបារាំង ដែលអ្វីៗនៅខ្វះខាតសព្វគ្រប់នៅឡើយ។
ប៉ុន្តែបានព្រះគុណព្រះមាតា គឺព្រះមហាក្សត្រិយានី កុសុមៈ នារីរ័ត្ន ដែលព្រះអង្គបានចំណាយអស់កម្លាំងកាយពល រួមទាំងធនធានផ្ទាល់របស់ព្រះអង្គ ដើម្បីបណ្ដុះបណ្ដាលដល់ព្រះរាជបុត្រីផ្ទាល់រួមទាំងលោកគ្រូ អ្នកគ្រូផ្សេងទៀតឲ្យចេះចាំបាន។ ប៉ុន្តែវ័យចេះតែវិវត្ត លោកគ្រូអ្នកគ្រូទាំងអស់ រួមទាំងព្រះរាជបុត្រីផង កាន់តែជរាណាស់ហើយ។ ដូច្នេះហើយ អ្វីដែលជាព្រះរាជកង្វល់របស់ព្រះអង្គ គឺខ្លាចអត់ពីលោកគ្រូអ្នកគ្រូផ្នែកសិល្បៈបុរាណនេះទៅ បងប្អូនកូនក្មួយ ចៅៗ មិនមានអ្នកបន្តវេន។
“ពួកខ្ញុំអាយុច្រើនហើយ អីចឹងហើយមានតែក្មួយ ចៅទាំងអស់នេះ...អីចឹងខ្ញុំសំណូមពរ សុំអង្វរក្មួយៗ ចៅៗទាំងអស់ជួយថែរក្សាសម្បត្តិវប្បធម៌ជាតិរបស់យើង ក្នុងនោះមិនត្រឹមក្មួយៗ ចៅៗជាសិល្បករ គឺអ្នកមិននៅក្នុងផ្នែកនេះក៏ដោយ សូមជួយ សូមពួតដៃគ្នាថែរក្សាសម្បត្តិវប្បធម៌របស់យើងឲ្យគង់វង្ស កុំអោយមានអ្នកណា ទៅអ្វីផ្ដេសផ្ដាសបាន"។
ដើម្បីជាការរម្លឹក ដល់គុណបំណាច់របស់សម្តេចរាជបុត្រី ព្រះរៀម នរោត្តម បុប្ផាទេវី ដែលមានចំពោះជាតិ ជាពិសេសផ្នែកសិល្បៈ វប្បធម៌ អរិយធម៌ និងជាការគោរពដល់រាជវង្សានុវង្ស សម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី នៃកម្ពុជា ក៏បានប្រកាសយកថ្ងៃទី២០ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៩ ជាថ្ងៃកាន់ទុក្ខ ចំពោះការយាងសោយទិវង្គត់ របស់សម្តេចរាជបុត្រីព្រះរៀម។
ជាមួយគ្នានេះ លោកប្រមុខដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានបង្គាប់ទៅគ្រប់ស្ថាប័នរដ្ឋ និងឯកជន ឲ្យទម្លាក់ទង់ជាតិ ចុះពាក់កណ្តាលដង ដើម្បីបង្ហាញពីការកាន់ទុក្ខនេះ។ ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងប្រទេសកម្ពុជា ទាំងមូល បានចាត់ទុកថា ការបាត់បង់សម្តេចរាជបុត្រីព្រះរៀម ថាជាការបាត់បង់ដ៏ធំធេង សម្រាប់កម្ពុជា សម្រាប់វិស័យ សិល្បៈ វប្បធម៌ខ្មែរ ពិសេសក្នុងរបាំព្រះរាជទ្រព្យ។ សម្តេចព្រះរៀម នរោត្តម បុប្ផាទេវី បានបូជា ក្នុងមួយជីវិតរបស់ព្រះអង្គ តាំងពីវ័យកុមារភាព ដើម្បីរក្សាការពារ និង រំលេចអោយកាន់តែធ្លោឡើង ទាំងក្នុងឆាកជាតិ និង អន្តរជាតិ នូវលម្អ ដែលគ្មានអ្វីផ្ទឹម នូវភាពប្រណិតឥតខ្ចោះ នៃបញ្ញាញាណ និង ទេពកោសល្យ របស់ដូនតាខ្មែរ ដែលសម្តែងឡើង តាមរយៈ របាំព្រះរាជទ្រព្យ ឫ របាំក្បាច់បុរាណខ្មែរ។
សូមជម្រាបជូនថា សម្ដេចរាជបុត្រី ព្រះរៀម នរោត្តម បុប្ផាទេវី បានប្រសូត នៅថ្ងៃទី០៨ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៤៣ នារាជធានីភ្នំពេញ។ ទ្រង់ជាព្រះរាជបុត្រីច្បង នៃព្រះករុណា ព្រះបាទសម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ និងអ្នកម្នាង ផាត់ កាញ៉ុល នាដការី នៃរបាំព្រះរាជទ្រព្យ។
ពីកុមារភាព សម្ដេចរាជបុត្រីព្រះរៀម នរោត្ដម បុប្ផាទេវី ទ្រង់បានចូលសិក្សានៅ សាលាបឋមសិក្សា ព្រះនរោត្ដម រាជធានីភ្នំពេញ បន្ទាប់មក ពីឆ្នាំ ១៩៦៥-១៩៧០ ទ្រង់ជាសាស្ត្រាចារ្យរបាំបុរាណនិងវប្បធម៌។ ពីឆ្នាំ ១៩៩១-១៩៩៣៖ ទ្រង់ជា រដ្ឋមន្ដ្រីក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ។ ពីឆ្នាំ ១៩៩៣-១៩៩៨៖ ទ្រង់បានក្លាយជាទីប្រឹក្សាក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ។ ពីឆ្នាំ ១៩៩៣-១៩៩៧ ទ្រង់ជាអនុប្រធានកាកបាទក្រហមជាតិកម្ពុជា។
ពីឆ្នាំ ១៩៩៩-២០០៤៖ ទ្រង់ជារដ្ឋមន្ដ្រីក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ និងពីឆ្នាំ ២០០៤ រហូតដល់បច្ចុប្បន្ន ទ្រង់ជា ឧត្ដមប្រឹក្សាផ្ទាល់ ព្រះមហាក្សត្រនៃកម្ពុជា និងសមាជិកក្រុមប្រឹក្សារដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ សម្តេចរាជបុត្រីព្រះរៀម នរោត្តម បុប្ផាទេវី ត្រូវបានព្រះមហាក្សត្រ តម្លើងគោរមងារ «សម្ដេចរាជបុត្រីព្រះរៀម» នាថ្ងៃទី២៤ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៩៤ បន្ទាប់មកទ្រង់បាន ទទួលតំណែងជា ទេព នាថវដ្តីឯក ពីព្រះរាជក្រឹត្យ ស្ដីពីការតែងតាំងមត៌កមនុស្សរស់ នៃកម្ពុជា ក្នុងខែមករា ឆ្នាំ ២០១៣៕
