ប្រទេសកម្ពុជា ជាដែនដីអំណោយផលបំផុតទាំងផ្នែកកសិកម្ម និងការរស់នៅរបស់សត្វព្រៃគ្រប់ប្រភេទ ព្រោះអាកាសធាតុល្អ មិនធ្លាប់ជួបគ្រោះថ្នាក់ធម្មជាតិធ្ងន់ធ្ងរ។ ចំណែកសីតុណ្ហភាពមធ្យមតាមបែបតំបន់ត្រូពិក បាននាំឲ្យសត្វគ្រប់ប្រភេទដែលស្ទើរផុតពូជលើលោក នៅតែអាចមានជីវិតលើដែនដីខ្មែរ។ ក្នុងចំណោមនោះ អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រធ្លាប់ប្រទះឃើញសត្វកម្របំផុតលើលោក ៣ប្រភេទ កំពុងមានជីវិតលើទឹកដីកម្ពុជា តាមតំបន់ព្រៃភ្នំ និងតំបន់ទឹកនានា ដែលគ្មានការយាយីពីមនុស្ស ហើយសត្វទាំងនោះ ស្ទើរតែជិតផុតពូជពីផែនដីទៅហើយ។
១. ថលជលិកយក្សអត់ជើង ថលជលិកយក្ស ជាប្រភេទសត្វរស់នៅលើគោកក៏បាន ក្នុងទឹកក៏បាន។ សត្វចម្លែកមួយប្រភេទនេះ មើលទៅស្រដៀងពស់ និងជន្លេន ត្រូវក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវមកពី Founa and Flora International ប្រទះឃើញក្នុងព្រៃរងទឹកភ្លៀង នៅតំបន់ដាច់ស្រយាលមួយនៃប្រទេសកម្ពុជា។ នេះបើតាមការចុះផ្សាយពីគេហទំព័រ Dailymail របស់ចក្រភពអង់គ្លេស ដោយដាក់ចំណងជើងថា «The bizarre legless giant amphibian found in Cambodia: New species can grow to 1.5m in length and is NOT a snake»។
អង្គការអន្តរជាតិដែលមានបេសកកម្មការពាររុក្ខជាតិ និងសត្វ Fauna & Flora International នៅទូទាំងពិភពលោក បានបញ្ជាក់ថា សត្វខ្លួនពណ៌ប្រផេះ ដែលគេហៅជាភាសាអង់គ្លេស Ichthyophis cardamomensis ឬខ្មែរមានឈ្មោះថា ថលជលិកយក្សអត់ជើង ត្រូវប្រទះឃើញនៅជួរភ្នំក្រវាញ ខេត្តកោះកុង។ តំបន់នេះទៀតសោត បានរងការគំរាមកំហែងដល់ជម្រកសត្វ ដោយសារការវាតទីរបស់មនុស្ស។
សត្វប្រភេទថ្មីនេះ ត្រូវប្រជាជនកម្ពុជា ច្រឡំថាជាពស់ខ្វាក់ ពស់ដី ឬសត្វជន្លេន ប៉ុន្តែតាមពិតជាថលជលិកប្រភេទថ្មី ទើបរកឃើញ និងអាចមានប្រវែងរហូតដល់ ១,៥ម៉ែត្រ ពោលគឺធំជាងពស់ដីដែលប្រជាជនខ្មែរធ្លាប់ប្រទះឃើញ។ យ៉ាងណាមិញ សត្វដែលប្រទះឃើញនៅពេលនេះ ទើបតែមានប្រវែង ៣០សង់ទីម៉ែត្រប៉ុណ្ណោះ ហើយក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវបានព្យាយាមស្វែងរកប្រភពនេះសត្វនេះបន្តទៀត។
២. តុកកែហោះ ប្រជាជនខ្មែរភាគច្រើនបំផុត បានស្គាល់តែតុកកែនៅតាមជញ្ជាំងផ្ទះនានាប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែប្រហែលជាមិនបានដឹងទេថា មានតុកកែដ៏កម្រនិងចម្លែកម្យ៉ាងទៀតក្នុងព្រៃជ្រៅនៃឧទ្យានជាតិវីរៈជ័យ។ សត្វនេះត្រូវបានអ្នកស្រាវជ្រាវមួយចំនួនដាក់ឈ្មោះថា «តុកកែហោះ» ឬជាភាសាបច្ចេកទេស«Ptychozoon Trinotaterra»។ សត្វតុកកែពូជកម្រនេះ ត្រូវបានឧទ្យានុរក្ស នៃតំបន់ឧទ្យានជាតិវីរៈជ័យប្រទះឃើញកាលពីពេលថ្មីៗនេះ។
តុកកែហោះ មានប្រវែងជាមធ្យមប្រហែល ២០សង់ទីម៉ែត្រ និងមានរូបរាងក្រឡេក្រឡាខុសពីតុកកែតាមផ្ទះ ហើយមើលទៅគួរឲ្យខ្លាចជាង។ វាជាប្រភេទសត្វដ៏កម្រមួយនៅលើពិភពលោក ដែលមិនសូវមានគេប្រទះឃើញឡើយ។ ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវកំពុងសិក្សាបន្តទៅលើការរស់នៅរបស់សត្វចម្លែកមួយប្រភេទនេះ ដើម្បីស្វែងយល់ថាតើខុសពីតុកកែធម្មតាដូចម្ដេច និងមានប្រភពមកពីណា។
គួរបញ្ជាក់ថា ឧទ្យានជាតិវីរៈជ័យ លាតសន្ធឹងលើខេត្តមួយចំនួននៃភូមិភាគឦសានកម្ពុជា ដូចជារតនគីរី ស្ទឹងត្រែង ក្នុងទំហំជាង ៣៣ម៉ឺនហិកតា។ ឧទ្យាននេះសម្បូរដោយជីវិតសត្វចម្រុះ និងកម្រជាច្រើនប្រភេទ ដែលក្រសួងបរិស្ថានប្រកាសឲ្យពលរដ្ឋចូលរួមថែរក្សាទាំងអស់គ្នា។ ក្នុងនោះដែរ ក៏មានក្រុមអ្នកអភិរក្សអន្តរជាតិ និងអ្នកស្រាវជ្រាវបរទេសជាច្រើន បានចុះមកដល់តំបន់នេះ។
៣. កន្ធាយក្បាលកង្កែប កន្ធាយក្បាលកង្កែប ឬ Cantor’s Giant Softshell គឺជាប្រភេទសត្វកម្រមួយនៅលើពិភពលោក។ ប៉ុន្តែកាលពីពេលថ្មីៗនេះ អង្គការសមាគមអភិរក្សសត្វព្រៃ WCS និងប្រជាសហគមន៍ បានប្រទះឃើញសំបុកពងរបស់កន្ធាយនេះមួយសំបុក នៅឆ្នេរខ្សាច់ដងទន្លេ ចន្លោះខេត្តក្រចេះ និងស្ទឹងត្រែង។ វាជាទីតាំងតែមួយគត់ សម្រាប់កន្ធាយក្បាលកង្កែប ពងកូននៅកម្ពុជា។
សត្វកន្ធាយក្បាលកង្កែប ស្ថិតនៅក្នុងបញ្ជីសត្វជិតផុតពូជរបស់អង្គការ International Union for Conservation of Nature (IUCN)។ សត្វកម្រនេះ ត្រូវបានគេគិតថាផុតពូជពីដែនដីកម្ពុជាទៅហើយ ប៉ុន្តែកាលពីឆ្នាំ២០០៧ ធ្លាប់ប្រទះឃើញម្ដង ខណៈពេលនេះបានឃើញម្ដងទៀទាំងសំបុកតែម្ដង។
ដោយទទួលបានការគាំទ្រពីម្ចាស់ជំនួយដូចជា Critical Ecosystem Partnership Fund (CEPF) អង្គការអភិរក្សអន្តរជាតិ និងសម្ព័ន្ធដើម្បីការរស់រានប្រភេទសត្វអណ្តើក ប្រជាសហគមន៍ ព្រមទាំងអ្នកពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ កំពុងយកចិត្តទុកដាក់ ថែរក្សាពូជសត្វកម្រនេះ ឲ្យបន្តមានវត្តមាននៅកម្ពុជារហូតទៅថ្ងៃអនាគត៕
១. ថលជលិកយក្សអត់ជើង ថលជលិកយក្ស ជាប្រភេទសត្វរស់នៅលើគោកក៏បាន ក្នុងទឹកក៏បាន។ សត្វចម្លែកមួយប្រភេទនេះ មើលទៅស្រដៀងពស់ និងជន្លេន ត្រូវក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវមកពី Founa and Flora International ប្រទះឃើញក្នុងព្រៃរងទឹកភ្លៀង នៅតំបន់ដាច់ស្រយាលមួយនៃប្រទេសកម្ពុជា។ នេះបើតាមការចុះផ្សាយពីគេហទំព័រ Dailymail របស់ចក្រភពអង់គ្លេស ដោយដាក់ចំណងជើងថា «The bizarre legless giant amphibian found in Cambodia: New species can grow to 1.5m in length and is NOT a snake»។
អង្គការអន្តរជាតិដែលមានបេសកកម្មការពាររុក្ខជាតិ និងសត្វ Fauna & Flora International នៅទូទាំងពិភពលោក បានបញ្ជាក់ថា សត្វខ្លួនពណ៌ប្រផេះ ដែលគេហៅជាភាសាអង់គ្លេស Ichthyophis cardamomensis ឬខ្មែរមានឈ្មោះថា ថលជលិកយក្សអត់ជើង ត្រូវប្រទះឃើញនៅជួរភ្នំក្រវាញ ខេត្តកោះកុង។ តំបន់នេះទៀតសោត បានរងការគំរាមកំហែងដល់ជម្រកសត្វ ដោយសារការវាតទីរបស់មនុស្ស។
សត្វប្រភេទថ្មីនេះ ត្រូវប្រជាជនកម្ពុជា ច្រឡំថាជាពស់ខ្វាក់ ពស់ដី ឬសត្វជន្លេន ប៉ុន្តែតាមពិតជាថលជលិកប្រភេទថ្មី ទើបរកឃើញ និងអាចមានប្រវែងរហូតដល់ ១,៥ម៉ែត្រ ពោលគឺធំជាងពស់ដីដែលប្រជាជនខ្មែរធ្លាប់ប្រទះឃើញ។ យ៉ាងណាមិញ សត្វដែលប្រទះឃើញនៅពេលនេះ ទើបតែមានប្រវែង ៣០សង់ទីម៉ែត្រប៉ុណ្ណោះ ហើយក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវបានព្យាយាមស្វែងរកប្រភពនេះសត្វនេះបន្តទៀត។
២. តុកកែហោះ ប្រជាជនខ្មែរភាគច្រើនបំផុត បានស្គាល់តែតុកកែនៅតាមជញ្ជាំងផ្ទះនានាប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែប្រហែលជាមិនបានដឹងទេថា មានតុកកែដ៏កម្រនិងចម្លែកម្យ៉ាងទៀតក្នុងព្រៃជ្រៅនៃឧទ្យានជាតិវីរៈជ័យ។ សត្វនេះត្រូវបានអ្នកស្រាវជ្រាវមួយចំនួនដាក់ឈ្មោះថា «តុកកែហោះ» ឬជាភាសាបច្ចេកទេស«Ptychozoon Trinotaterra»។ សត្វតុកកែពូជកម្រនេះ ត្រូវបានឧទ្យានុរក្ស នៃតំបន់ឧទ្យានជាតិវីរៈជ័យប្រទះឃើញកាលពីពេលថ្មីៗនេះ។
តុកកែហោះ មានប្រវែងជាមធ្យមប្រហែល ២០សង់ទីម៉ែត្រ និងមានរូបរាងក្រឡេក្រឡាខុសពីតុកកែតាមផ្ទះ ហើយមើលទៅគួរឲ្យខ្លាចជាង។ វាជាប្រភេទសត្វដ៏កម្រមួយនៅលើពិភពលោក ដែលមិនសូវមានគេប្រទះឃើញឡើយ។ ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវកំពុងសិក្សាបន្តទៅលើការរស់នៅរបស់សត្វចម្លែកមួយប្រភេទនេះ ដើម្បីស្វែងយល់ថាតើខុសពីតុកកែធម្មតាដូចម្ដេច និងមានប្រភពមកពីណា។
គួរបញ្ជាក់ថា ឧទ្យានជាតិវីរៈជ័យ លាតសន្ធឹងលើខេត្តមួយចំនួននៃភូមិភាគឦសានកម្ពុជា ដូចជារតនគីរី ស្ទឹងត្រែង ក្នុងទំហំជាង ៣៣ម៉ឺនហិកតា។ ឧទ្យាននេះសម្បូរដោយជីវិតសត្វចម្រុះ និងកម្រជាច្រើនប្រភេទ ដែលក្រសួងបរិស្ថានប្រកាសឲ្យពលរដ្ឋចូលរួមថែរក្សាទាំងអស់គ្នា។ ក្នុងនោះដែរ ក៏មានក្រុមអ្នកអភិរក្សអន្តរជាតិ និងអ្នកស្រាវជ្រាវបរទេសជាច្រើន បានចុះមកដល់តំបន់នេះ។
៣. កន្ធាយក្បាលកង្កែប កន្ធាយក្បាលកង្កែប ឬ Cantor’s Giant Softshell គឺជាប្រភេទសត្វកម្រមួយនៅលើពិភពលោក។ ប៉ុន្តែកាលពីពេលថ្មីៗនេះ អង្គការសមាគមអភិរក្សសត្វព្រៃ WCS និងប្រជាសហគមន៍ បានប្រទះឃើញសំបុកពងរបស់កន្ធាយនេះមួយសំបុក នៅឆ្នេរខ្សាច់ដងទន្លេ ចន្លោះខេត្តក្រចេះ និងស្ទឹងត្រែង។ វាជាទីតាំងតែមួយគត់ សម្រាប់កន្ធាយក្បាលកង្កែប ពងកូននៅកម្ពុជា។
សត្វកន្ធាយក្បាលកង្កែប ស្ថិតនៅក្នុងបញ្ជីសត្វជិតផុតពូជរបស់អង្គការ International Union for Conservation of Nature (IUCN)។ សត្វកម្រនេះ ត្រូវបានគេគិតថាផុតពូជពីដែនដីកម្ពុជាទៅហើយ ប៉ុន្តែកាលពីឆ្នាំ២០០៧ ធ្លាប់ប្រទះឃើញម្ដង ខណៈពេលនេះបានឃើញម្ដងទៀទាំងសំបុកតែម្ដង។
ដោយទទួលបានការគាំទ្រពីម្ចាស់ជំនួយដូចជា Critical Ecosystem Partnership Fund (CEPF) អង្គការអភិរក្សអន្តរជាតិ និងសម្ព័ន្ធដើម្បីការរស់រានប្រភេទសត្វអណ្តើក ប្រជាសហគមន៍ ព្រមទាំងអ្នកពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ កំពុងយកចិត្តទុកដាក់ ថែរក្សាពូជសត្វកម្រនេះ ឲ្យបន្តមានវត្តមាននៅកម្ពុជារហូតទៅថ្ងៃអនាគត៕
