[wai id="6"]
សត្វអំពិលអំពែកដែលបញ្ចេញពន្លឺភ្លឹបភ្លែតៗនាពេលរាត្រី អាចគ្រាន់តែជាវិធីបង្អួតសម្រស់ខាងក្រៅរបស់ពួកវា ដែលដូចទៅនឹងកន្ទុយដ៏វែងនៃសត្វហស្ស ដើម្បីទាក់ទាញចំណាប់អារម្មណ៍ពី “គូស្នេហ៍” របស់ពួកវាតែប៉ុណ្ណោះឬ?តាមការសិក្សាស្រាវជ្រាវ ការបង្អួតសម្រស់ខាងក្រៅ មិនមែនមានតែនៅលើមនុស្ស ឬសត្វធំៗនោះទេ ប៉ុន្តែសត្វល្អិតផ្សេងៗ ក៏ចេះបញ្ចេញសម្រស់ ដើម្បីទាក់ទាញចំណាប់អារម្មណ៍ផងដែរ។
តាមពិត សារធាតុបញ្ចេញពន្លឺនៅក្នុងពោះរបស់អំពិលអំពែក ពេលវាប្រទះនឹងអុកស៊ីហ្សែន វានឹងបញ្ចេញពន្លឺ ប៉ុន្តែពន្លឺនោះមានសភាពខ្សោយខ្លាំងពេក ទើបយើងមិនអាចមើលឃើញនៅពេលថ្ងៃ។ អំពិលអំពែកឈ្មោលមានស្លាបសម្រាប់ហោះ ចំណែកអំពិលអំពែកញីវិញមិនមានស្លាបនោះទេ។ ដូច្នេះ ការបញ្ចេញពន្លឺនេះក៏ដើម្បីទាក់ទាញចំណាប់អារម្មណ៍រវាងគ្នានឹងគ្នាផងដែរ។សត្វអំពិលអំពែកឈ្មោល ដែលអាចប្រមូល និងបញ្ចេញពន្លឺ fluorescent បានយូរ នឹងមានឱកាសជោគជ័យច្រើនក្នុងការស្វែងរកគូស្នេហ៍ និងជួយឱ្យអំពិលអំពែកញី បង្កើតកូនបានច្រើន។អំពិលអំពែកមាន2ប្រភេទ គឺអំពិលអំពែកហោះ និងអំពិលអំពែកវារលើដី។ អំពិលអំពែកទាំង2ប្រភេទនេះ សុទ្ធតែអាចបញ្ចេញពន្លឺត្រជាក់ដូចគ្នា។ នោះគឺដោយសារក្នុងពេលបញ្ចេញពន្លឺ ថាមពលភាគច្រើនត្រូវបានអំពិលអំពែកបំប្លែងទៅជាពន្លឺ ពោលគឺមិនមែនបំប្លែងទៅជាថាមពលដូចប្រភពពន្លឺសិប្បនិម្មិតផ្សេងៗនោះទេ។ពន្លឺរបស់អំពិលអំពែក ត្រូវបានបញ្ចេញពីផ្នែកខាងក្រោមក្នុងពោះរបស់វា។ ពេលថ្ងៃ ពោះរបស់វាមានពណ៌ប្រផេះលាយស ហើយនៅពេលយប់ ទើបវាអាចបញ្ចេញពន្លឺស្រទន់មកខាងក្រៅ។ ខាងក្នុងស្រទាប់ស្បែកពោះ គឺជាជួរនៃកោសិកាដែលអាចបញ្ចេញពន្លឺ ហើយស្រទាប់ផ្នែកខាងក្នុងបង្អស់គឺជាកោសិកាចំណាំងប្លាត ដែលមានមុខងារដូចទៅនឹងកញ្ចក់ ជួយបញ្ចាំងពន្លឺចេញទៅក្រៅ។អំពិលអំពែក បញ្ចេញពន្លឺបានក៏ដោយសារការប្រតិកម្មធាតុគីមីនៅខាងក្នុងរាងកាយរបស់ពួកវា ដែលគេហៅថា ពន្លឺជីវសាស្ត្រ bioluminescence។បណ្ដាកោសិកា luminescent មានផ្ទុកសារជាតិ luciferin និង luciferase។ នៅពេលគេផ្ដាច់សារធាតុទាំង2នេះចេញពីគ្នា ពួកវានឹងមិនអាចបញ្ចេញពន្លឺនោះទេ។ ប៉ុន្តែ ពេលដាក់វានៅក្បែរគ្នា luciferase នឹងជម្រុញឱ្យមានអុកស៊ីតកម្មនៅលើសារធាតុ luciferin (ដំណើរការប្រើអុកស៊ីហ្សែនដើម្បីដុតសារធាតុ lucifenrin)។ ដំណើរការអុកស៊ីតកម្មនេះ បង្កើតបានជាពន្លឺ។ក្រៅពីអំពិលអំពែក សត្វមួយចំនួនផ្សេងទៀត ក៏អាចបញ្ចេញពន្លឺ ដូចជាសត្វ jellyfish ក្នុងសមុទ្រជាដើម។ អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រនិយាយថា សូម្បីតែមនុស្សក៏អាចបញ្ចេញពន្លឺពីរាងកាយ ប៉ុន្តែពន្លឺនេះខ្សោយពេក មិនអាចឱ្យយើងមើលឃើញនឹងភ្នែកទទេ។ នេះគឺជាដំណើរការនៃប្រតិកម្មរបស់ជីវគីមី។ភាពសុខគ្នារវាងការបញ្ចេញពន្លឺនៃអំពូលភ្លើង និងការបញ្ចេញពន្លឺពីសត្វអំពិលអំពែក៖
ភាពសុខគ្នារវាងការបញ្ចេញពន្លឺនៃអំពូលភ្លើង និងការបញ្ចេញពន្លឺពីសត្វអំពិលអំពែក គឺនៅត្រង់ថា អំពូលភ្លើងបញ្ចេញកំដៅខ្លាំងនៅពេលវាបញ្ចេញពន្លឺ ចំណែកអំពិលអំពែកវិញ វាបញ្ចេញពន្លឺត្រជាក់ ដោយសារថាមពលដែលប្រើប្រាស់ក្នុងការបញ្ចេញពន្លឺគឺមានកម្រិតទាប។ ប៉ុន្តែ បើសិនវាបញ្ចេញកំដៅខ្លាំង នោះអំពិលអំពែកប្រាកដជាមិនអាចរស់បាននោះទេ។អំពិលអំពែកអាចគ្រប់គ្រងការបញ្ចេញពន្លឺនេះបានដោយខ្លួនឯង។ វាចាប់ផ្ដើម ឬបញ្ចប់ការបញ្ចេញពន្លឺដោយការបន្ថែម ឬបន្ថយកម្រិតអុកស៊ីហ្សែនទៅក្នុងដំណើរការនៃប្រតិកម្មជីវគីមី ដូចបានរៀបរាប់ខាងលើ។សារព័ត៌មាន Science World Report ដកស្រង់របាយការណ៍មួយដែលចុះផ្សាយនៅលើទស្សនាវដ្ដី Physical Review Letters ឱ្យដឹងថា ក្រុមអ្នកវិទ្យាសាស្ត្របានប្រើប្រាស់បច្ចេកទេសថត CT (COMPUTER TOMOGRAPHY) និងមីក្រូទស្សន៍កាំរស្មីអ៊ិច បានរកឃើញថា អំពិលអំពែកអាចបង្វែរទិសរបស់អុកស៊ីហ្សែនដែលប្រើប្រាស់សម្រាប់មុខងារផ្សេងៗរបស់កោសិកា ដោយទាញអុកស៊ីហ្សែននោះចូលទៅខាងក្នុងនៃដំណើរការប្រតិកម្ម ហើយបំបែកសារធាតុ luciferin។ ក្នុងអំឡុងពេលនេះ កម្រិតនៃការប្រើប្រាស់អុកស៊ីហ្សែនក្នុងកោសិកា ត្រូវថយចុះ ធ្វើឱ្យដំណើរការផលិតថាមពលត្រូវយឺតមកវិញ។សត្វល្អិតមួយចំនួនធំ ពុំមានសួតនោះទេ ពួកវាយកអុកស៊ីហ្សែនចូលទៅខាងក្នុងរាងកាយតាមរយៈរន្ធតូចៗជាច្រើន ដែលតភ្ជាប់គ្នា ដែលហៅថា រន្ធខ្យល់ (tracheoles)។ រហូតមកដល់បច្ច្ចប្បន្ន អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រមិនទាន់យល់ច្បាស់អំពីវិធីដែលអំពិលអំពែកធ្វើឱ្យពន្លឺមានសភាពភ្លឹបភ្លែតៗក្នុងល្បឿនលឿនជាងធម្មតានៅឡើយ ខណៈដែលសាច់ដុំគ្រប់គ្រងបរិមាណអុកស៊ីហ្សែន ដំណើរការយឺត។
ពាណិជ្ជកម្ម
ការបកស្រាយបច្ចុប្បន្នដែលទទួលបានការគាំទ្រច្រើនបំផុតនោះគឺថា ឧស្ម័ន NO (Nitric Oxide) មានតួនាទីសំខាន់ក្នុងការចាត់ចែងពន្លឺ។ នៅពេលអំពូលភ្លើងនៃអំពិលអំពែកត្រូវបិទ ក៏ជាពេលដែល NO មិនត្រូវបានផលិត។ ក្នុងករណីនេះ បរិមាណនៃអុកស៊ីហ្សែនចូលទៅកាន់កោសិកាពន្លឺ ត្រូវបានភ្ជាប់ទៅនឹងផ្ទៃនៃកោសិកា mitochondria (កោសិកាដែលមានមុខងារផលិតថាមពលឱ្យកោសិកាដទៃ) ដូច្នេះ វានឹងមិនមានអុកស៊ីហ្សែនសម្រាប់ដំណើរការប្រតិកម្មបញ្ចេញពន្លឺ។វត្តមានរបស់ឧស្ម័ន NO ក្នុងកោសិកាបញ្ចេញពន្លឺ អនុញ្ញាតឱ្យអុកស៊ីហ្សែនចូលរួមក្នុងដំណើរការប្រតិកម្មបញ្ចេញពន្លឺ ដោយសារតែ NO ត្រូវបានភ្ជាប់ទៅកាន់កោសិកាផលិតថាមពល ជំនួសឱ្យអុកស៊ីហ្សែន។ តាមធម្មតា ឧស្ម័ន NO តែងត្រូវបានរំលាយយ៉ាងលឿន ដូច្នេះទើបនៅពេល NO មិនត្រូវបានផលិតបន្ថែមទៀត អុកស៊ីហ្សែននឹងត្រូវបានកោសិកាផលិតថាមពលចាប់ទុក បែបនេះនឹងមិនមានអុកស៊ីហ្សែនសម្រាប់ដំណើរការប្រតិកម្មបញ្ចេញពន្លឺទៀត ដូច្នេះក៏ធ្វើឱ្យពន្លឺមានសភាពភ្លឹបភ្លែតៗ៕
